آنچه وارث باید بداند

آنچه وارث باید بداند

قسمت دوم

مالیات بر ارث، مالیاتی است که به ماترک متوفی تعلق می‌گیرد. وراث برای تقسیم ماترک و انتقال اموال متوفی، نیاز به دریافت گواهی واریز مالیات بر ارث دارند و این گواهی پس از تشکیل پرونده مالیاتی، ارائه اظهارنامه و پرداخت مالیات، توسط اداره امور مالیاتی محل سکونت متوفی صادر می‌شود. در این قسمت ادامه مطلب شماره گذشته را می خوانید:

وظایف مؤدیان و اشخاص ثالث

الف ـ ارائه اظهارنامه

به‌موجب ماده 26 قانون مالیاتهای مستقیم- وراث (منفرداً یا مجتمعاً) یا ولی یا امین یا قیم یا نماینده قانونی آنها مکلف‌اند ظرف شش ماه از تاریخ فوت متوفی اظهارنامه‌ای روی نمونه مخصوصی که از طرف سازمان امور مالیاتی کشور تهیه می‌شود حاوی کلیه اقلام ماترک با تعیین بهای زمان فوت و تصریح مطالبات و بدهیهای قابل احتساب به همراه مدارک مربوط به اداره امور مالیاتی صلاحیت‌دار ارائه کنند.

یادآوری: منظور از اداره امور مالیاتی صلاحیت‌دار، اداره امور مالیاتی است که آخرین اقامتگاه متوفی در محدوده آن قرارگرفته است.

ب ـ مدارک موردنیاز:

وراث مکلف‌اند هنگام مراجعه به اداره امور مالیاتی مدارک زیر را ارائه و رسید دریافت دارند.

رونوشت یا تصویر گواهی‌شده اسناد مربوط به بدهی یا مطالبات متوقی.

رونوشت یا تصویر گواهی‌شده کلیه اوراق مثبت حق مالکیت متوفی نسبت به اموال و حقوق مالی.

درصورتی‌که اظهارنامه از طرف وکیل یا قیم یا ولی داده شود، رونوشت یا تصویر گواهی‌شده وکالت‌نامه یا قیم‌نامه.

رونوشت یا تصویر گواهی‌شده آخرین وصیت‌نامه متوفی، اگر وصیت‌نامه موجود باشد

در مورد ملک: سند مالکیت، گواهی پایان کار ساختمان یا قبض پرداخت عوارض نوسازی.

در مورد اتومبیل: سند مالکیت.

در مورد محل کسب: رونوشت سند مالکیت یا سند اجاره و پروانه کسب.

در مورد سهام شرکتها: برگه سهام و مدارک متعلق به شرکت.

در مورد وجوه نقد یا سپرده: دفتر بانکی و یا برگ سپرده و سایر مدارک برحسب مورد.

ج ـ پرداخت مالیات

بر اساس ماده 28 قانون مالیاتهای مستقیم مشمولین مالیات بر ارث مکلف‌اند مالیات متعلق را بر اساس اظهارنامه تا سه ماه پس از انقضای مهلت ارائه اظهارنامه به‌رسم علی‌الحساب پرداخت و رسید دریافت دارند.

وظایف اشخاص ثالث

به‌موجب ماده 34 قانون مالیاتهای مستقیم، بانکها و شرکتها و مؤسسات و اشخاصی که اموالی از متوفی نزد خوددارند مکلف‌اند ظرف یک ماه از تاریخ اطلاع از فوت، صورت آن اموال اعم از وجوه نقد یا سفته یا جواهر و نیز مقدار سهام یا سهم الشرکه متوفی را تنظیم و به اداره امور مالیاتی محل ارائه نمایند، همچنین موظف‌اند در صورت مراجعه اداره امور مالیاتی، دفاتر اسناد موردنیاز را برای رسیدگی در اختیار آنها بگذارند.

به‌موجب ماده 35 قانون مالیاتهای مستقیم، ادارات ثبت‌اسناد و املاک موقعی که مال غیرمنقول را به اسم وراث یا موصی‌له ثبت می‌نمایند، همچنین کلیه دفاتر اسناد رسمی در موقعی که می‌خواهند تقسیم‌نامه یا هر نوع معامله وراث راجع به ماترک را ثبت کنند، باید گواهینامه اداره امور مالیاتی صلاحیت‌دار را مبنی بر عدم شمول مالیات یا این‌که مالیات متعلق کلاً پرداخت یا ترتیب یا تضمین لازم برای پرداخت آن داده‌شده است، مطالبه کنند و قبل از ارائه این گواهینامه مجاز به ثبت نیستند.

به‌موجب ماده 36 قانون مالیاتهای مستقیم، بانکها و شرکتها و مؤسسات و اشخاصی که وجوه نقد یا سفته یا جواهر یا سهام یا سهم الشرکه و یا هر نوع مال دیگر از متوفی را نزد خوددارند مجاز نخواهند بود آن را به وراث یا وصی حسب مورد ارائه و یا به نام آنان ثبت نمایند مگر این‌که گواهینامه موضوع قسمت اخیر ماده 35 این قانون ارائه شود. به‌موجب ماده 37 قانون مالیاتهای مستقیم، درصورتی‌که به‌موجب احکام دادگاهها بر اساس حقوق مالی متوفی مالی به ورثه برسد، مدیران دفتر دادگاهها مکلف‌اند رونوشت حکم را به اداره امور مالیاتی مربوط ارسال دارند تا درصورتی‌که قبلاً مالیات آن وصول نشده باشد، اقدام به مطالبه مالیات شود. این حکم در مواردی که اسناد و مدارک تازه‌ای مربوط به دارایی متوفی به دست آید نیز جاری خواهد بود. درصورتی‌که پس از قطعیت مالیات، اسناد و مدارک تازه‌ای مربوط به بدهی متوفی یا عدم تعلق دارایی به وی ارائه گردد و در محاسبه مالیات مؤثر باشد پرونده جهت صدور رأی مقتضی به هیأت حل اختلاف مالیاتی ارسال و طبق رأی هیأت اقدام خواهد شد. به‌موجب تبصره 3 ماده 38 قانون مالیاتهای مستقیم، دفاتر اسناد رسمی و ادارات ثبت‌اسناد و محاکم دادگستری و سازمان حج اوقاف و امور خیریه و اداره سرپرستی صغار و محجورین و همچنین بانکها و سایر مؤسسات مجاز نخواهند بود به مفاد وصیت‌نامه ترتیب اثر دهند مگر اینکه گواهینامه اداره امور مالیاتی مبنی براین که وصیت‌نامه مذکور از طرف وصی یا وراث به اداره امور مالیاتی صلاحیت‌دار ارائه‌شده است، دریافت شود.

تسهیلات قانونی

الف ـ برداشت از حساب بانکی متوفی

با توجه به بخشنامه شماره 3786/201649 مورخ 2/2/82 رئیس سازمان امور مالیاتی کشور، وراث طبقه اول متوفی (پدر، مادر، همسر، اولاد و اولاد اولاد) می‌توانند برای تأمین هزینه‌های ضروری مانند کفن‌ودفن و یا برگزاری مراسم ترحیم تا مبلغ ده میلیون ریال از موجودی حساب بانکی متوفی بدون اخذ گواهی واریز مالیات بر ارث برداشت کند.

ب ـ استرداد مالیات

درصورتی‌که به‌موجب رأی هیأت حل اختلاف مالیاتی مطالبات متوفی غیرقابل‌وصول تشخیص داده شود، مطالبات مذکور جزء ماترک متوفی منظور نمی‌شود و اگر مالیات آن قبلاً وصول‌شده باشد، مسترد خواهد شد.

ج ـ تقسیط مالیات

بر اساس مواد 40 و 41 قانون مالیاتهای مستقیم اگر مشمولان مالیات بر ارث قادر به پرداخت مالیات خود نباشند، سازمان امور مالیاتی کشور می‌تواند با گرفتن تضمین معتبر، مالیات مربوط را تا مدت 3 سال از تاریخ قطعی شدن قسط‌بندی کند و درصورتی‌که ماترک غیر نقدی باشد و دادن تضمین و تقسیط برای وراث مقدور نباشد، سازمان امور مالیاتی کشور می‌تواند به تقاضای کتبی وراث معادل مالیات متعلق، مالی را اعم از منقول یا غیرمنقول از ماترک با توافق وراث انتخاب کرده و به قیمتی که مبنای محاسبه مالیات بر ارث قرارگرفته است به‌جای مالیات قبول کند.

جرایم مالیاتی

الف ـ جریمه عدم تسلیم اظهارنامه

در کلیه مواردی که مودی یا نماینده او که به‌موجب مقررات قانون مالیاتهای مستقیم از بابت پرداخت مالیات مکلف به ارائه اظهارنامه است، چنانچه از ارائه آن در مواعد مقرر دراین قانون خودداری نماید، مشمول جریمه‌ای معادل 10 درصد مالیات متعلق خواهد بود.

ب ـ جریمه تأخیر پرداخت

پرداخت مالیات پس از موعد مقرر موجب تعلق جریمه‌ای معادل 5/2 درصد مالیات به ازای هرماه خواهد بود.

ج ـ جریمه اشخاص ثالث

به‌موجب ماده 43 قانون مالیاتهای مستقیم، درصورتی‌که بانکها و شرکتها و مؤسسات و اشخاصی که مالی از متوفی نزد خوددارند از اجرای مواد 34 و 36 این قانون تخلف نمایند، علاوه براین که تا معادل ارزش مالی که نزد آنها بوده با وراث نسبت به پرداخت مالیات و جرایم متعلق مسؤولیت تضامنی دارند، مشمول جریمه‌ای معادل 5 درصد قیمت مال نیز خواهند بود. در مورد بانکها و شرکتهای دولتی و مؤسسات دولتی، متخلف و شرکا و معاونان وی در تخلف نیز مسؤولیت تضامنی خواهند داشت.

وظایف اداره امور مالیاتی

به‌موجب ماده 31 قانون مالیاتهای مستقیم، اداره امور مالیاتی مکلف است پس از ارائه اظهارنامه از طرف وراث یا نماینده قانونی آنها در صورت درخواست کتبی ظرف یک هفته گواهینامه متضمن رونوشت مصدق ریز ماترک را که در اظهارنامه نوشته‌شده صادر و به مودی ارائه کند. این گواهینامه فقط ازنظر صدور برگ حصر وراثت معتبر است. چنانچه برای یک متوفی بیش از یک اظهارنامه به دفتر مرکزی ارث فرستاده شود، دفتر مرکزی اظهارنامه‌های مذکور را به اداره امور مالیاتی که اولین اظهارنامه را به دفتر فرستاده است، ارسال می‌کند و مراتب را به سایر ادارات امور مالیاتی ذی‌ربط اعلام می‌کند.

اداره امور مالیاتی مکلف است اظهارنامه‌های مؤدیان را طبق مقررات قانون مالیاتهای مستقیم رسیدگی و نسبت به تشخیص و وصول مالیات اقدام کند. اداره امور مالیاتی در صورت پرداخت مالیات می‌تواند مبادرت به صدور مفاصا حساب مالیاتی و برگ قطعی مالیات کند.

منبع: میزان