افرادی که از رشته حقوق فارغ‌التحصیل می‌شوند، حقوقدان نامیده می‌شوند. اگر آنها قصد ورود به حوزه کار وکالت را داشته باشند، باید پروانه وکالت دادگستری را دریافت نمایند.

برای دریافت پروانه وکالت، داوطلبان باید در آزمون وکالت شرکت کنند. آزمون وکالت یکی از آزمونهای شغلی و حرفه‌ای است که در میان فارغ‌التحصیلان رشته‌های حقوق و فقه و مبانی حقوق اسلامی از اعتبار و ارزش بسیار زیادی برخوردار است.

آزمون وکالت به صورت سالانه توسط کانون وکلای دادگستری برگزار می‌شود. البته چند سالی است که مرکز مشاوران حقوقی و وکلای قوه قضائیه نیز اقدام به برگزاری این آزمون کرده است.

شرایط متقاضیان این آزمون هر سال به صورت رسمی اعلام می‌شود.
دوره کارآموزی وکالت
افرادی که در آزمون وکالت موفق می‌شوند، پس از طی مراحل مصاحبه شفاهی و گزینشهای اداری پروانه کارآموزی وکالت دریافت می‌کنند. به این وکلای کارآموز معمولاً وکیل پایه دو اطلاق می‌شود. مدت این دوره کارآموزی و شرایط آن در کانون وکلا و مرکز مشاوران حقوقی و وکلای قو قضاییه متفاوت است.

پس از قبولی در آزمون وکالت، پذیرفته‌شده باید موافقت یک وکیل پایه یک دادگستری را برای سرپرستی و هدایتش در دوران کارآموزی، اخذ کند. پس از تأیید کانون وکلا و وصول پاسخ استعلامات مربوط به احراز شرایط عمومی، پروانه کارآموزی وکالت برای متقاضی صادر می‌شود. مدت کارآموزی ۱۸ ماه است و در این زمان کارآموز وکالت علاوه بر انجام تکالیف قانونی خود که حضور در محاکم دادگستری و کارگاهها و سخنرانیهای کمیسیون کارآموزی کانون وکلاست، باید تحت نظارت و آموزش وکیل سرپرست خود باشد و تمام کارهای وکالتی که در زمان کارآموزی در دادگستری انجام می‌دهد، باید مورد تأیید وکیل سرپرست وی باشد، در غیر این صورت حق وکالت ندارند.
لازم به ذکر است مطابق با شرایطی، اشخاصی که دارای سابقه کاری حقوقی یا قضائی هستند، از طی دوره کارآموزی یا تمامی مقدمات مذکور معاف هستند و مستقیماً پروانه پایه یک وکالت دادگستری برای ایشان صادر می‌شود.
آ

زمون اختبار
پس از گذراندن دوره کارآموزی، آزمون دیگری به نام «اختبار» از متقاضیان گرفته می‌شود.

این آزمون دو مرحله‌ای است.

ابتدا آنها باید در یک آزمون کتبی شرکت کنند که در شش رشته ـ حقوق جزا، آیین دادرسی کیفری، حقوق مدنی، حقوق تجارت، آیین دادرسی مدنی و حقوق ثبت ـ برگزار می‌شود.

مرحله دوم آزمون شفاهی و مصاحبه است.

به این صورت که یکی از وکلای با تجربه کانون پرونده‌ای را مطرح می‌کند و متقاضی وکالت، باید به صورت شفاهی آن مشکل را حل کرده و نظرش را بگوید.

کسانی که حداقل معدل نمرات آنها ۱۰ از ۲۰ باشد، پس از یاد کردن سوگند مخصوص شغل وکالت، طی مراسم خاص، عنوان وکیل دادگستری را گرفته و پروانه وکالت پایه یک دادگستری به آنها اعطاء می‌گردد.
کانونهای وکلای کشور
در کشور اتحادیه‌ای به نام اتحادیه سراسری کانونهای وکلای دادگستری که به طور مخفف “اسکود” ا نامید می‌شود، وجود دارد. این اتحادیه به چند زیرمجموعه که کانونهای وکلا گفته می‌شوند، تقسیم می‌شود.

این کانونها خودشان به طور مستقل آزمون وکالت را برگزار می‌کنند. به عنوان مثال اگر فردی اهل گیلان باشد، باید در آزمون کانون وکلای گیلان شرکت کرده و با داوطلبان آن حوزه رقابت کند. البته تعداد این کانونها به اندازه تعداد استانهای کشور نیست. برخی از استانها که از نظر تعداد وکلا به حدنصاب نرسیده‌اند، زیرمجموعه استانهای دیگر هستند.

نکته جالب‌توجه این است که کانون وکلای مرکز شامل استانهای تهران، سمنان، یزد، سیستان و بلوچستان و هرمزگان می‌باشد!

البته قرار است در آینده این استانها از هم جدا شوند. این مورد کار را برای اعضای کانون وکلای مرکز سخت می‌کند؛ یعنی اگر داوطلب در این کانون رتبه خوبی کسب نکند، باید در یکی از این استانهای دورافتاده کارآموزی خود را بگذراند و دفتر وکالت خود را نیز آنجا تشکیل بدهد.

کانونهای مستقل در حال حاضر عبارتند از: آذربایجان شرقی، آذربایجان غربی، اصفهان و چهارمحال و بختیاری، البرز، بوشهر، خراسان، فارس و کهگیلویه و بویر احمد، گلستان، گیلان، مازندران، کرمانشاه و ایلام، کردستان، قزوین، زنجان، کرمان، خوزستان، اردبیل، همدان، مرکزی، قم، لرستان و کانون مرکز (مشتمل بر استانهای تهران، سمنان، یزد، هرمزگان و سیستان و بلوچستان)

جزئیات آزمون وکالت
آزمون وکالت هر سال در کانونهای مستقل به طور همزمان برگزار می‌شود.

آزمون تستی و شامل ۱۲۱ و در مدت زمان ۱۲۱ دقیقه برگزار می‌گردد.

مواد آزمون و ضرایب آنها به شرح زیر می‌باشد:
حقوق مدنی ضریب 3- آیین دادرسی مدنی ضریب 3- حقوق جزا ضریب 2 – آیین دادرسی کیفری ضریب 2- حقوق تجارت ضریب 2- اصول فقه ضریب 1
در حالت متعادل نمره قبولی در آزمون وکالت، کسب نمره ۶۰ از ۱۰۰ می‌باشد.

منبع: دنیای کار