سمانه بخشی کارشناس ارشد مهندسی محیط‌زیست اظهار کرد: بیش از 16 درصد از جمعیت کشور در استانهای ساحلی استقرار یافتند و تأثیر کیفیت این ذخایر آبی در فعالیتهای مختلف انسانی بیش از گذشته آشکار می‌شود.
وی خاطرنشان کرد: دریای خزر پهنه آبی بسته‌ای با وسعتی در حدود 86 هزار و 400 کیلومترمربع است و طول خط ساحلی این دریا در ایران به حدود هزار کیلومتر می‌رسد.

از آستارا تا رودخانه اترک امتداد دارد و در حدود دویست رشته رود از سواحل جنوبی خزر و از خاک ایران به دریای خزر می‌ریزد که بیست رود در این میان جز شاخه‌های مهم محسوب می‌شوند.
این کارشناس ارشد مهندسی محیط‌زیست گفت: بسیاری از رودهای سواحل جنوبی خزر همچنان در معرض دستخوش دخالتهای انسانی و ریزش آلاینده‌های پایدار شهری و صنعتی قرار دارند و محل تخلیه پسابهای صنعتی، شهری و کشاورزی هستند و از سطح آلودگی قابل‌توجهی برخوردارند که از مهم‌ترین عوامل آلودگی آب شنا گاهها محسوب می‌شود.

بخشی با اشاره به اینکه دریای خزر به‌عنوان بزرگ‌ترین دریاچه محصور جهان یکی از مهم‌ترین دریاچه‌های دنیا ازنظر اکوسیستم آبی است، تصریح کرد: آلودگی سواحل دریای خزر به‌ویژه حوزه جنوبی، متعلق به کشور مشهود است و آلودگیهای میکروبی به‌ویژه با منشأ انسانی و حتی در برخی موارد مواد زاید شهری و شیرابه ناشی از آن بدون هیچ کنترلی از طریق رودخانه‌ها وارد دریای خزر می‌شود.

وی افزود: آبهای ساحلی و منطقه شنا گاهها به‌طور قابل‌توجهی آلودگی ایجاد می‌کند و برخی از این آلودگیها قابلیت ایجاد بیماری در یک دامنه گسترده به‌صورت مزمن رادارند.
این کارشناس ارشد مهندسی محیط‌زیست درباره باکتریهای موجود در آب تصریح کرد:

از مهم‌ترین باکتریهای شاخص در آب شنا گاهها می‌توان به اشرشیا کلی، کلیفرم کل، کلبسیلا، سیتروباکتر، آنتروباکتر، پسودوموناسها، کلستریدیوم پرفرنژس، آئروموناس هیدروفیلا و ویبریو پاراهمولیتیکوس اشاره کرد و این میکروارگانیسمهای فرصت‌طلب و بیماری‌زا در شنا گاههای آلوده، زمینه ابتلا به انواع بیماریهای پوستی گوارشی و تنفسی را فراهم می‌کنند.

بخشی افزود: پایش میکروبی آبهای ساحلی و انجام آزمایشهای باکتریولوژیکی در تمام سال و یا هنگام بهره‌برداری از شنا گاهها، تجزیه‌وتحلیل نتایج و تطبیق آن با استانداردها و حدود مجاز ازنظر بهره‌برداری از شنا گاههای مختلف اهمیت فراوانی دارد.
وی درباره دفع فاضلاب شهری و خانگی، اظهار کرد: در شهرهای ساحلی شمال کشور به علت افزایش سطح آبهای زیرزمینی و نزدیکی با ساحل دریا، آلودگی به شکل مستقیم به دریا تخلیه می‌شود، بنابراین جلوگیری از آلودگی منابع آبهای سطحی و زیرزمینی، ضروری و حفظ و نگهداری جمعیت ماهیان و آبزیان دیگر و پرهیز از ایجاد شرایطی که از مطلوبیت و جذبه محیط‌زیست محیطهای گردشگری و تفرجگاهها بکاهد نیز از اهمیت خاصی برخوردار است.
این کارشناس محیط‌زیست تصریح کرد: مطالعاتی درزمینه بررسی کیفیت میکروبی شنا گاهها در برخی شهرهای ساحلی استان مازندران انجام شد.

نمونه‌برداری در چهارفصل بهار، تابستان، پاییز و زمستان و از هر ایستگاه به‌صورت ماهانه به تعداد مشخص نمونه آب با ظروف پلاستیکی سترون در شرایط استریل گرفته می‌شود و نمونه‌ها بلافاصله در کنار یخ و در شرایط استریل به آزمایشگاه منتقل می‌شود. نمونه‌ها بر اساس روشهای استاندارد مورد آزمایشهای میکروبی قرار می‌گیرد و تجزیه‌وتحلیل نتایج هم با استفاده از نرم‌افزار spss صورت می‌گیرد.
وی تصریح کرد: میزان آلودگی میکروارگانیسمهای شاخصی را که از سوی محققین در ایستگاههای موردنظر اندازه‌گیری شده در زمستان کمترین و در پاییز و تابستان در بیشترین مقدار خود قرار دارد که این امر ممکن است به دلیل اختلاف درجه حرارت هوا و آب در فصول مختلف و تجمع زیاد شناگران و گردشگران در فصل تابستان باشد.

این کارشناس محیط‌زیست تصریح کرد: در مطالعات انجام‌شده اگر شاهد تعداد فراوان استرپتوکوکوس مدفوعی در ایستگاهی که در مصبّ رودخانه قرار دارد باشیم علت آن به دلیل موقعیت توریستی و تعداد شنا گاهها تفرجگاهها و گردشگران و نزدیکی به شهرها و راههای اصلی هم‌جوار با مصبّ رودخانه و تخلیه‌ی مستقیم پسابهای شهری است. اگر در ایستگاهی شاهد کمترین میزان میکروارگانیسم باشیم، این امر به دلیل دور بودن از راههای اصلی کمتر بودن امکانات گردشگری، استقبال کمتر گردشگران و دوری از رودخانه‌ها است.
بخشی افزود: در آزمایشهای انجام‌شده اگر نسبت باکتری کلی فرم مدفوعی از استرپتوکوک مدفوعی بیشتر باشد نشان از غلبه منشأ انسانی به‌جای حیوانی آن دارد و از مهم‌ترین دلایل این امر می‌توان به ورود کنترل نشده فاضلابها و پسابهای انسانی به رودخانه و شنا گاههای ایستاگاهها اشاره کرد.
وی اظهار کرد: با توجه به نتایج حاصل از مطالعات محققان گذشته می‌توان گفت که بیشتر ایستگاههای بررسی‌شده در سواحل استانهای مازندران، گیلان و گلستان از بار آلودگی نامطلوبی برخوردار هستند که این امر بسیار نگران‌کننده است.

مناطق ساحلی به دلیل حضور زیاد گردشگران و شناگران در فصول گرم سال و عدم رعایت حریم ورود پسابهای تصفیه نشده فاضلابهای انسانی خانگی کشاورزی و دامی به‌شدت آلوده و آلودگی میکروبی با منشأ مدفوعی در رودخانه‌های منتهی به دریا در محل شنا گاهها بسیار بارز و بیشتر از حدود استاندارد است که به‌عنوان عامل تهدیدکننده سلامتی شناگران و گردشگران این مناطق آشکار می‌شود.
بخشی تصریح کرد: کیفیت آب شنا گاهها را می‌توان با به‌کارگیری مجموعه‌ای از بازرسیهای بهداشتی و کنترل کیفیت مطلوب آب به‌خوبی سامان داد. برای تأمین سلامت همگانی و کاهش خطرات بهداشتی در مناطق آلوده توجه به نکاتی چون پایش بهداشتی منظم بازرسیهای بهداشتی و نمونه‌برداری ماهانه از آب مناطق ساحلی به‌منظور انجام آزمایشهای میکروبی، بهسازی رودخانه‌ها و جلوگیری از تخلیه فاضلابها به این منابع طبیعی، تصفیه خروجی فاضلابهای شهری، تسریع اجرای پروژه‌های عمرانی احداث و بهره‌برداری تصفیه‌خانه فاضلاب شهری ضروری است.

منبع: خبرگزاری ایسنا