آشغالهای جریمه ساز

آشغالهای جریمه ساز

Dropping litter from the car.Pic Jeff Connell 09.07.09

شاید شما هم هنگامی‌که با وسیله نقلیه خود درحرکت هستید دیده باشید که سرنشینان خودرویی، زباله یا پوست میوه خود را به بیرون از ماشین پرتاب می‌کنند. یا اینکه راننده با خیالی راحت ته سیگارش را در خیابان رها می‌کند. یا در مناسبتهای خاص که شربت یا… در خیابان توزیع می‌شود ساعتی بعد، خیابان مملو از لیوانهایی می‌شود که شهروندان با آن شربت خورده‌اند. اینها صحنه‌هایی هستند که کم‌وبیش همه ما با آن مواجه بوده‌ایم؛ صحنه‌های زشتی که هم آلودگی معابر و خیابانهای شهر را به دنبال داشته و هم اینکه کاری مضاعف را بر کارگران زحمتکش شهرداری تحمیل کرده که افزایش این رفتارها، مسئولان را به فکر اعمال قانون واداشت!
درحالی‌که در برخی از کشورها مانند ژاپن این قانون نزدیک به 4 دهه است که اجرایی شده، طی هفته‌های گذشته رئیس پلیس راهنمایی و رانندگی تهران بزرگ از اعمال قانون در مورد خودروهایی خبر داده که سرنشینان آن اقدام به پرتاب زباله به سطح معابر و خیابانها می‌کنند. سردار سید‌تیمور حسینی در این زمینه گفته بود: مطابق قانون، اگر مأموران پلیس راهنمایی و رانندگی خودرویی را مشاهده کنند که از داخل آن زباله‌‌ای به بیرون ریخته می‌شود، آنان حق جریمه و اعمال قانون این خودرو را دارند. پس می‌توان گفت قانونگذار بهترین ابزار برای جلوگیری از این عمل را اعمال قانون دانسته‌است تا از محیط‌زیست حمایت کند.
**حقوق شهروندی، مجموعه‌ای از تکالیف و حقوق
هرچند ریختن زباله در سطح معابر و خیابانها امری ناپسند محسوب می‌شود، اما بسیاری اوقات مشاهده می‌کنیم برخی از شهروندان مبادرت به پرتاب زباله در بزرگراه‌ها و معابر می‌کنند که هم چهره شهر نازیبا می‌شود و هم اینکه با این کار حقوق شهروندی را نادیده می‌گیرند. اصولاً رعایت حقوق شهروندی هم توسط شهروندان و هم توسط دولت امری لازم و ضروری است. به‌عبارت‌دیگر حقوق شهروندی را می‌توان این‌گونه بیان کرد که مجموعه‌ای است از تکالیف و مسئولیتهای شهروندان در قبال یکدیگر و در قبال شهر و دولتی که در آن زندگی می‌کنند. پس می‌توان گفت حقوق و تکالیف در برابر هم قرار می‌گیرند و هرکسی در قبال حقی که به او تعلق می‌گیرد موظف است وظیفه‌ای را انجام دهد و تکلیفی بر عهده اوست. اما نکته مهم این است که شهروندانی که در یک جامعه زندگی می‌کنند باید بدانند که در قبال حقوق شهروندی‌ای که به آنها تعلق می‌گیرد چه تکالیفی دارند. یکی از مهم‌ترین تکالیف شهروندان رعایت نظافت و پاکیزگی شهر و به عبارت بهتر جامعه‌ای است که در آن زندگی می‌کنند. هرچند نظافت و پاکیزگی شهر بر عهده دولت (شهرداری) است اما شهروندان نیز وظیفه‌دارند در حفظ پاکیزگی و نظافت شهر بکوشند، از پرتاب زباله و ریختن آشغال به معابر و خیابانها جلوگیری کنند و اینجاست که حق و تکلیف شهروندان در برابر دولت و در برابر خودشان رعایت شده است.
هرچند که خود شهروندان باید مکلف به رعایت این مهم باشند اما اعمال قانون و در نظر گرفتن جریمه برای افرادی که به‌درستی به تکالیف و وظایفشان عمل نمی‌کنند ضروری به نظر می‌رسد. حال این سؤالات مطرح است که جریمه در نظر گرفته‌شده تا چه اندازه می‌تواند از بازدارندگی لازم برخوردار باشد؟ و اینکه نقش فرهنگ‌سازی در این زمینه چیست؟
بهمن کشاورز حقوقدان و رئیس اتحادیه سراسری کانونهای وکلای دادگشتری ایران  اسکودا با اشاره به اینکه به نظر می‌رسد گفته رئیس پلیس راهنمایی و رانندگی تهران بزرگ، ماده 206 آیین‌نامه راهنمایی و رانندگی مصوب 1384 باشد، می‌گوید: در این ماده آمده است: «ریختن شیشه‌، بطری‌، میخ‌، سیم‌، حلبی‌، مایعات لزج و چرب‌، نخاله‌های ساختمانی و زباله‌، مصالح ساختمانی‌، شست‌وشوی وسایل نقلیه‌، ایجاد موانع و به‌طورکلی هر عملی که باعث سد راه و ایجاد خطر و انحراف وسایل نقلیه از مسیر حرکت باشد بر روی راه‌ها، شانه جاده‌ها و حریم قانونی آنها ممنوع است. همچنین ریختن هرگونه زباله‌، ضایعات و اشیا و مانند آن از درون خودرو به‌وسیله راننده و یا سرنشینان ممنوع است‌. ) در این راستا باید گفت بدون تردید هر تدبیری که باعث شود راهها و خیابا‌نها و کوچه‌های شهرها و بین‌شهری تمیز بماند، قطعاً مثبت ارزیابی می‌شود. این حقوقدان افزود: قابل‌توجه است که نظیر این ضابطه در آیین‌نامه امور خلافی مصوب 1324 نیز پیش‌بینی‌شده بود و در این زمینه ماده 488 قانون مجازات اسلامی در بحث تعزیرات نیز موارد مشابهی را دربر دارد. اما این موارد ناظر به حرکات و اقداماتی است که منجر به آلودگی محیط‌زیست و به خطر افتادن بهداشت عمومی به معنی اخص می‌شود و به همین جهت هم مجازات حبس تا یک سال دارد؛ اما به‌هرحال به نظر می‌رسد اتخاذ تدابیری نظیر آنچه در 70 سال پیش برای بهداشت و پاکیزگی شهرها در نظر گرفته‌شده بوده در زمان فعلی نه‌تنها هیچ اشکالی ندارد بلکه بسیار خوب است.
**در مورد کجرویهای اجتماعی، کار فرهنگی واجب است
کشاورز در پاسخ به این سؤال که به نظر شما در این‌گونه موارد بهتر است از اعمال قانون برای متنبه کردن افراد استفاده شود یا اینکه با فرهنگ‌سازی و امور فرهنگی می‌بایست مانع انجام رفتاری شد، تصریح کرد: بدون تردید در مورد همه کجرویهای اجتماعی، کار فرهنگی لازم و واجب است. جزای نقدی، یادآوری مناسبی برای شهروندان است. در برخی از کشورهای مترقی، میزان جریمه در کنار تابلوی بازدارنده نوشته می‌شود. برای مثال مسدود کردن چهارراه، 320 دلار جریمه دارد که زیر عبارت هشداردهنده چهارراه را نبندید تصریح‌شده، همین‌طور جریمه ورود اتومبیل تک‌سرنشین به مسیر به‌اصطلاح «‌کارپول» که بیش از 500 دلار است. به نظر می‌رسد این کار از بازدارندگی لازم حتی برای افراد مرفه و پولدار برخوردار است به‌ویژه وقتی‌که با لزوم شرکت در کلاسهای آموزشی توأم شود.
**بهتر است میزان جریمه افزایش یابد
کشاورز در پاسخ به این سؤال که چرا با توجه به اینکه این قانون مصوب سال 1384 است اما حالا اجرا می‌شود، گفت: عدم بیان و توضیح قانون به مفهوم عدم اجرای آن نیست، واقعیت این است که اگر از سال 1384 به بعد افرادی را بابت این اقدام مجازات کرده باشند، اقدامی قانونی و درست بوده. آنچه این مقام محترم اخیراً گفته‌اند، یادآوری و تذکر است و هیچ اشکالی ندارد. شاید اعلام مجدد و تأکید بر برخی از ضوابط قانونی برای توجه مردم لازم باشد. این حقوقدان در پاسخ به این سؤال که آیا جریمه در نظر گرفته‌شده واقعاً بازدارنده خواهد بود، خاطرنشان کرد: خیر، به نظر اینجانب این جزای نقدی بازدارنده نیست، اما اگر برای احراز تخلف قرار باشد مرتکب به مراجع قانونی دلالت شود و پس از طی مراحلی جریمه را بپردازد، اتلاف وقت و گرفتاری ایجاد شده عامل بازدارنده جدی‌تری است.
اما اگر نحوه اقدام، مثلاً صدور قبض جریمه باشد بهتر است میزان جریمه افزایش یابد.
**مأموران راهنمایی و رانندگی این قانون را جدی بگیرند
وی ادامه داد: توصیه اکید این است که همه رانندگان پاکت یا پاکتهایی در اتومبیل داشته باشند و از پرتاب ضایعات و زباله از اتومبیلها به‌شدت خودداری کنند. درعین‌حال امید است مأموران راهنمایی و رانندگی این مورد را جدی بگیرند و به‌دقت اجرا کنند، زیرا ریختن زباله و ضایعات از اتومبیل به بیرون به‌نوعی توهین به سایر شهروندان است.  منبع: ایرنا