آزادی بیان معقول

آزادی بیان معقول

آزادی بیان معقول آن آزادی است که مطابق اصول و قوانین مفید انسانی باشد، نه آن‌که هر چیزی را که دلخواه باشد می‌توان با هر شکلی از سخن بیان کرد ازاین‌رو می‌توان مواردی از آزادی معقول را به این صورت بیان کرد!

1 ـ در میدان علوم مربوط به جهان طبیعت مانند جمادات، نباتات و گیاهان، حیوانات و جانوران و همه موضوعاتی که در عرصه طبیعت، ابعاد مادی دارند و دانشمندان در همان ابعاد مادی آنها دست‌به‌کار می‌شوند، هرگونه اندیشه و عقیده و بیان با تذکر به کیفیت شناخت که آیا قطعی است یا ظنی است یا احتمالی، آزاد است و می‌توان بدون هیچ‌گونه محدودیت به تجزیه‌وتحلیل واقعیتهای مادی عالم همت گماشت.

2 ـ در میدان علوم انسانی و هستی‌شناسی کلی که مستقیم یا غیرمستقیم در تفسیر انسان در دو قلمرو «آن‌چنان‌که هست و آن‌چنان‌که باید» تأثیر می‌گذارد نظارت و تحقیق انسانهای آگاه و متخصص و عادل ضرورت دارد و به‌عبارت‌دیگر در میدان علوم انسانی و هستی‌شناسی رعایت سه شرط آگاهی، تخصص و عدالت لازم است. زیرا اشخاصی که حق تبیین سرنوشت یک اندیشه را در اختیاردارند چه‌بسا که حق تعیین سرنوشت فکری و عقیدتی و به‌طورکلی سرنوشت بعد معنوی حیات را که ملاک تکامل است در اختیاردارند، ازاین‌رو اگر این اشخاص از اصول و محیط به اندیشه موردتحقیق آگاه باشند و فقط میدان محدود خود همان نظریه را موردمطالعه و تحقیق قرار دهند. ممکن است آن اندیشه نوظهور را مردود شمارند و به‌عبارت‌دیگر: شرط آگاهی برای این است که بررسی و تحقیق‌کنندگان با اشراف و احاطه فراگیرتر درباره آن اندیشه تلاش کنند. از باب مثال، ممکن است برای شناخت صحیح یک قاعده حقوقی گذار محقّق راستین به مسائلی از فرهنگ و روان‌شناسی و علوم سیاسی بیفتد که اگر حقوق‌دان از آن مسائل آگاهی نداشته باشد و بگوید: من درباره یک قاعده حقوقی تحقیق می‌کنم و نیازی به آگاهیهای فرهنگی و روان‌شناسی و سیاسی ندارم، از فهم آن قاعده حقوقی ناتوان بماند؛ اما لزوم شرط تخصص برای آن است که شخص غیرمتخصص، نسبت به اندیشه نوظهور بیگانه است. ازاین‌رو سخنانی را مطرح می‌کند که فاقد اعتبار و ارزش است.اما لزوم شرط عدالت که منشأ آن احساس تعهد است، آن است که اگر عدالت نباشد اولاً در هر اندیشه نوظهوری اظهارنظر می‌کند اگرچه شایستگی آن را نداشته باشد و ثانیاً اگر محقق غیر عادل، اندیشه نوظهوری را محکوم کند بااینکه درواقع صحیح بوده است به صاحب اندیشه و جامعه خیانت کرده است و اگر اندیشه باطلی را تصدیق نماید، به جامعه خیانت کرده است.

به‌هرحال انسان باید بداند، ابزار و بیان واقعیات مفید به حال بشر، چه در قلمرو مادی و چه در قلمرو معنوی، نه‌تنها آزاد است، بلکه کسی که اطلاعی از واقعیات و حقایق داشته باشد و قدرت بیان و تبلیغ آنها را در خود احساس کند و درعین‌حال، ساکت بماند و مردم را از دریافت آن حقایق و واقعیات محروم سازد، هم در دنیا و هم در آخرت مورد بازخواست قرار خواهد گرفت.

منبع: پایگاه اطلاع‌رسانی حوزه