قرار بود پاییز سال گذشته پرونده طرح زوج و فرد برای همیشه در پایتخت بسته شود، زیرا نتوانسته میزان آلودگی هوای تهران را کاهش دهد.

براین اساس طرح جدیدی برای اجرا و مدیریت تردد خودروها در محدوده‌های پرتردد باز شد تا همزمان با مختومه شدن زوج و فرد شکل عملیاتی به خود بگیرد.

برنامه‌ای که مسوولان ترافیکی هر کدام روایتی از آن داشتند و گاهی با یکدیگر چندان همخوان نبود، به طور نمونه شورای عالی ترافیک خودروهایی را مناسب ورود به محدوده کاهش می‌دانست که دارای استاندارد یورو 5 بودند. این درحالی بود که به اعتقاد مدیران شهری داشتن استاندارد یورو 2 نیز باید شامل این طرح می‌شد.

معاینه فنی هم چالش دیگری بود که مطرح شد، آن هم در شرایطی که تعداد زیادی تاکسی و اتوبوس فرسوده و در شهر تردد می‌کردند و یا باید در هنگام اجرای ایده مورد نظر استثنا شده یا فکر دیگری برای آنها می‌شد. 
 کوچ زمان اجرای طرح LEZ از سال 94 به 95
همه موارد عنوان شده چالشهایی بودند که موجب شد تا اجرای طرح مذکور از پاییز به زمستان سال 94 و سپس به سال95 موکول شود.

اکنون اما سیدنواب حسینی، مدیرعامل ستاد مرکزی معاینه فنی خودروهای تهران و مدیر حمل و نقل پاک شهرداری تهران از اجرایی شدن طرح کاهش LEZاز ابتدای آخرین ماه تابستان امسال خبر می‌دهد و عنوان می‌کند؛ براین اساس خودروهای آلاینده حق ورود به مناطقی از محدوده مرکزی شهر را ندارند یا از نگاه مثبت خودروهای پاک‌تر حق تردد در همه نقاط شهری را خواهند داشت.

براین اساس به نظر می‌رسید؛ طرح کاهش در شهر تهران محدود کردن منابع آلاینده متحرک است و طرح نگاهی ترافیکی ندارد، بلکه هدف اصلی ان، کاهش آلودگی هوا است. این درحالی است که پیشنهاد اولیه شهرداری این بود که طرح کاهش جایگزین محدوده زوج و فرد شود و تمام خودروهای انژکتوری بتوانند به محدوده زوج و فرد وارد شوند، اما به دلیل دغدغه‌هایی که پلیس و شورای عالی ترافیک داشتند، پیشنهاد شد تا طرح زوج و فرد نیز همچنان در کنار طرح LEZ پیش رود. 
 تکلیف تاکسیهای فرسوده‌ چه می‌شود؟

تهران شهری است که روزانه سه میلیون و ۸۰۰ خودرو در آن تردد می‌کنند. البته ۱۰درصد آنها کاربراتوری هستند و با درنظر گرفتن پلاکهای آنها در طرح زوج و فرد روزانه تنها پنج درصد آنها در محدوده زوج و فرد آمد و شد دارند. البته این را هم در نظر بگیرید که خودروهای کاربراتوری منشاء ۴۸درصد آلاینده‌های متحرک به شمار می‌روند به عبارتی 10درصد وسایل نقلیه مسوول این میزان تولید آلاینده هستند. ضمن اینکه باید گفت ۸۰ درصد آلودگی هوای تهران ریشه در منابع متحرک دارد، پس شاید محدودیت پنج درصدی برای این نوع خودروها محدودیت زیادی نباشد.

با این وجود شاید مهمترین نکته‌ای در این زمینه چندان روشن نشده است تکلیف تاکسیهای پیکان و فرسوده‌ای است که در شهر به ویژه مرکز شهر رفت و آمد داشته و همچنان در انتظار تصمیم دولت هستند. بنابراین راهکار مدیران شهری در این باره بردن تاکسیهای فرسوده تهران به خارج از محدوده زوج و فرد خواهد بود. بحثی که نباید از کنار آن به دلیلی تاثیرگذاری احتمالی که بر درآمد رانندگان دارد نباید به راحتی از آن گذشت، علاوه براین شاید پاسخ به این سوال نیز جالب باشد که ایجاد محدودیت تردد برای چنین تاکسیهایی در یک محدوده و آزاد بودن آمد و شد‌شان در سایر مناطق شهری چه تاثیر برای کاهش میزان ذرات آلاینده در هوا دارد؟ زیرا این وسایل نقلیه باز هم همچنان در تهران تردد دارد. این را هم باید گفته که مسوولان وزارت کشور دی‌ماه سال قبل عنوان کرده بودند که از اسفندماه سال 94 روند خروج 90هزار تاکسی فرسوده در کشور را آغاز می‌کنند. بااین وجود هیچ‌یک از 17هزار تاکسی فرسوده پایتخت موفق به نو شدن نشده‌اند.

بنابراین باید ابتدای شهریور‌ماه با توجه به اجرای طرح LEZ ، ورود همه خودروهای فرسوده و وسایل نقلیه‌ای که امکان دریافت برگه معاینه فنی را ندارند به محدوده زوج و فرد ممنوع می‌شود. مصداق بارز این امر تاکسیهای پیکانی خواهد بود که به طور حتم بسیاری از ما در طول روز مسافران آنها هستیم. در این میان اما چند روزی است که شاهد اجرایی شدن طرح تشدید برخورد با خودروهای فاقد معاینه فنی در کلانشهر تهران هستیم. براین اساس همراه داشتن برگه‌های معاینه فنی الزامی بوده و هر خودرویی که فاقد برگه باشد مطابق قانون جریمه خواهد شد. البته به گفته سردارحسین‌تیموری، رییس پلیس راهنمایی و رانندگی تهران بزرگ، اگر خودرویی معاینه فنی داشته، اما دودزا بوده یا دارای نقص فنی باشد هم متوقف و جریمه خواهد شد. این درحالی است که در زمان تهیه این طرح و رسانه‌ای شدن آن برای اجرا سرهنگ مراد مرادی، معاون آموزش و فرهنگ ترافیک پلیس راهور تهران، معاینه فنی نخستین چالش‌ پیش روی طرح LEZ را اینگونه عنوان کرده بود؛ برای اجرای این طرح مدیریت یکپارچه‌ای برای معاینه فنی وجود نداشته و پلیس و مرکز اجراییات ما به بانکهای اطلاعاتی معاینه فنی دسترسی ندارد. مشکلی که با اتصال مراکز معاینه فنی به سیمفا به نظر می‌رسد باید برطرف شده باشد.

البته کاهش زمان معافیت خودروها از معاینه فنی از پنج سال به دوسال هم پیشنهاد دیگری است که در راستای رفع انتقاداتی که برای اجرایی شدن طرح کاهش مطرح شده در حال بررسی است. موضوع دیگری که در سال گذشته به نوعی اختلاف نظرمیان مسوولان شورای عالی ترافیک و مدیران شهری به شمار می‌رفت، بحثی بود که مربوط به استانداردهای مطرح شده درباره وسایل نقلیه بود. اینکه شورای عالی ترافیک همانطور که پیش‌تر اشاره شد خودروهایی را مناسب ورود به محدوده تعیین شده در طرح LEZ می‌دانست که استاندارد یورو5 را دارا باشند در حالی که مدنظر مدیران شهری خودروهایی با استاندارد یورو 2 بود. اما سرانجام این اختلاف نظرها به این نکته رسید که وسایل نقلیه به دو کلاس سبز و زرد تقسیم بندی شوند. بحثی که بر اساس اظهارات حسینی می‌توان آن را اینگونه توضیح داد. اینکه در ابتدا پیشنهاد تقسیم‌بندی خودروها به چهار کلاس آبی، سبز، زرد و قرمز مطرح شد که در گام بعدی به سه کلاس گروه‌ قرمز و زرد و سبز تقسیم شدند؛ که گروه قرمز شامل خودروهای فرسوده و فاقد معاینه فنی، گروه زرد خودروهایی با استاندارد زیر یورو5 که شامل بیشتر خودروهای کشور می‌شدند و گروه سبز خودروهای برقی، هیبریدی و خودروهای یورو5به بالا بودند، ولی سرانجام در طرح مصوب، خودروها به دو کلاس سبز و زرد تقسیم شدند.

خودروهای سبز خودروهای یورو۲ که معاینه فنی دارند هستند و خودروهای زرد خودروهای زیر یورو ۲، کاربراتوری هستند که معاینه فنی دارند، یعنی تمامی خودروهای تولید سال ۸۲ به بعد که انژکتوری هستند جزو کلاس سبز قرار می‌گیرند. بنابراین دو کلاس آبی که خودروهای برقی و هیبریدی بود و کلاس قرمز که خودروهای دیزلی و فرسوده و از رده خارج بودند، از کلاس‌بندی طرح کاهش 
حذف شدند. 
 مطالعه طرحی جدید به نام ZEZ
بااین وجود اجرای این طرح درحالی مطرح است که دنیا به سمت ایجاد شرایطی می‎رود تنها خودروهای پاک و برقی اجازه تردد در برخی از محدوده‌ها را داشته باشند، با این وجود در برنامه‌ریزیهای ما همچنان به سمت اجرای طرح LEZ در منطقه کم انتشار هستیم. البته همان‌طور که مدیرعامل ستاد مرکزی معاینه فنی خودروهای تهران عنوان کرده است این روزها مسوولان شهر در حال مطالعه طرحZEZ نیز هستند که شامل محدوده‌ای می‌شود که تنها خودروهای برقی و دوچرخه اجازه ورود به آن را دارند. این درحالی است که بر اساس تحقیقی که دانشگاه صنعتی شریف انجام داده است در صورتی که همه خودروهایی که در سطح شهر تهران تردد می‌کنند دارای برگه معاینه فنی باشند ۱۰ درصد از آلودگی هوای پایتخت کاسته می‌شود.

بنابراین تاثیر اجرای این طرح تنها می‌تواندکاهش ۱۰درصدی آلودگی هوا را به دنبال داشته باشد و شاید بهترین راهکار برای مقابله با معضلی به نام آلودگی هوا و بالا بودن میزان ذرات آلاینده درآن حذف خودروهای فرسوده و سایر منابع آلوده کننده هوا باشد. راه‌حلی که به عزم جدی دولت و مدیران شهری گره خورده، اما سالهاست به نتیجه نرسیده است. حال باید دید آیا این‌طرح مذکور رنگ اجرا به خود می‌گیرد و اثری محسوس در کاهش آلاینده‎ها خواهد داشت یا باز هم باید منتظر انتقادات و برنامه‎های جدید بود.


 منبع: روزنامه حمایت